၁။ တစ်ဦးချင်းပုဂ္ဂိုလ် (Definition)
- ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမဟုတ်
- ကုမ္ပဏီ၊အစုစပ်၊ဖက်စပ်၊အဖွဲ့အစည်း၊အသင်းအဖွဲ့များမဟုတ်ဘဲ
- ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့်သာ ဝင်ငွေရရှိသူ
၂။ ဝင်ငွေနှင့်တာဝန် (Income & Obligation)
- တစ်ဦးချင်းပုဂ္ဂိုလ်များအနေဖြင့်
- လစာဝင်ငွေရရှိလျှင် (ဝင်ငွေခွန်)
- မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်းမှဝင်ငွေရရှိလျှင် (ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန်နှင့်ဝင်ငွေခွန်)
- အခြေပစ္စည်းတစ်ခုခုရောင်းချ၍မြတ်စွန်းငွေရရှိလျှင် (ဝင်ငွေခွန်)
- အိမ်ခြံမြေ၊အဆောက်အဦ၊မော်တော်ယာဉ်၊ရေယာဉ်များဝယ်ယူတည်ဆောက်ခြင်းနှင့် အစု ရှယ်ယာထည့်ဝင်ခြင်းတို့အတွက်ဝင်ငွေရလမ်းတင်ပြနိုင်ခြင်းမရှိလျှင် (ဝင်ငွေခွန်) အသီးသီးပေးဆောင်ရပါမည်။
၃။ အခွန်ထမ်းမှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် ကြေညာလွှာတင်သွင်းခြင်း (Registering & Filing)
- လစာဝင်ငွေသာရရှိသူဖြစ်လျှင် အခွန်ထမ်းမှတ်ပုံတင်ရန်၊ ဝင်ငွေကြေညာလွှာတင်သွင်းရန် မလိုအပ်ပါ။ ဝင်ငွေကြေညာလွှာတင်သွင်းခြင်း
- မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်းမှဝင်ငွေကို ဝင်ငွေနှစ်ကုန်ဆုံးပြီးသုံးလအတွင်း
- အခြေပစ္စည်းမှမြတ်စွန်းငွေကို အခြေပစ္စည်းရောင်းချပြီးရက်ပေါင်း(၃၀) အတွင်း
- အိမ်ခြံမြေအဆောက်အဦ၊မော်တော်ယာဉ်၊ရေယာဉ်၊အစုရှယ်ယာဝယ်ယူတည်ဆောက်ခြင်းအတွက် ယင်းသို့ဝယ်ယူတည်ဆောက်ချိန်တွင် ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၁ ဖြင့်ကြေညာလွှာတင်သွင်းရမည်။ (forms ပုံစံများကို Forms Link တွင် download ပြုလုပ်၍ရယူနိုင်ပါသည်။)
၄။ အခွန်ပေးသွင်းခြင်း (Payment)
- လစာဝင်ငွေရရှိသူအတွက် လစဉ်လစာဝင်ငွေခွန်ကို အလုပ်ရှင်/ရုံးဌာနအကြီးအကဲ/ ကုမ္ပဏီ မန်နေဂျာတို့က လစာမှဖြတ်တောက်၍ လစဉ်ပေးသွင်းရပါမည်။
- မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်းမှဝင်ငွေရရှိသူသည် တစ်နှစ်ကျပ်သိန်း(၅၀၀)ကျော်လျှင် ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန် (၅%)ကို ပစ္စည်းငှားယူသူထံမှ တစ်ပါတည်းရယူပြီး ကြိုတင်ကုန်သွယ် လုပ်ငန်းခွန် ငွေသွင်းချလန်ပုံစံ ပတခ(ကသခ)-၇ဖြင့် ပေးသွင်းရမည်။ ဝင်ငွေခွန်ကိုမူ သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးက အခွန်တောင်းခံလွှာပုံစံ ပတခ(ဝင)-၈ ၊ ဝင်ငွေခွန်ငွေသွင်းချလန် ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၁၉ တို့ကို ပေးပို့လာပြီး(၂၁)ရက်အတွင်း ပေးသွင်းရမည်။ငွေသွင်းချလန်ကို သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးတွင် ရယူနိုင်ပါသည်။
- အခြေပစ္စည်းမှမြတ်စွန်းငွေအပေါ် ကျသင့်သည့် ဝင်ငွေခွန်ကို သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးက ငွေသွင်းချလန်ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၁၉၊ အခွန်တောင်းခံလွှာပုံစံ ပတခ(ဝင)-၈ ဖြင့်ပေးပို့လာပြီး (၂၁)ရက်အတွင်း ပေးသွင်းရမည်။
- အခြေပစ္စည်းဝယ်ယူတည်ဆောက်သူအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာကာလတန်ဖိုး စိစစ်သတ်မှတ်ရေး အဖွဲ့က သတ်မှတ်သည့်တန်ဖိုးအပေါ် ကျသင့်တံဆိပ်ခေါင်းခွန် ၄ ရာခိုင်နှုန်းပေးသွင်း၍ သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးတွင် တံဆိပ်ခေါင်း ထုတ်ယူရမည်။ (ကာလတန်ဖိုးစိစစ်သတ်မှတ်ရေး အဖွဲ့ကသတ်မှတ်မည့် စံနှုန်းများအား Norms ခေါင်းစဉ်linkတွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုပါရန်) ဝင်ငွေခွန်ကိုမူ သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးက ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၈၊ ဝင်ငွေခွန်ငွေသွင်းချလန် ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၁၉ ပေးပို့လာပြီးနောက် (၂၁)ရက်အတွင်း ပေးသွင်းရမည်။
သက်သာခွင့် (Relief)
- ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေပုဒ်မ ၆ အရ အောက်ပါသက်သာခွင့်များ ရရှိပါသည်။
- အခြေခံသက်သာခွင့် (စုစုပေါင်းဝင်ငွေ၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ကျပ်သိန်း ၁၀၀ ထက်မပိုစေရ)
- အတူနေမိဘအတွက် သက်သာခွင့် (တစ်ဦးလျှင် ၁၀ သိန်းစီ)
- အိမ်ထောင်ဖက်တစ်ဦးအတွက်သာလျှင် သက်သာခွင့် (ကျပ် ၁၀ သိန်း)
- သားသမီးအတွက် သက်သာခွင့် (တစ်ဦးလျှင် ကျပ် ၅ သိန်းစီ)
- အသက်အာမခံအတွက် ပေးရသည့်ပရီမီယံ (အခွန်ထမ်းနှင့်အိမ်ထောင်ဖက်အတွက်)
- လူမှုဖူလုံရေးရန်ပုံငွေသို့ထည့်ဝင်ငွေ (အခွန်ထမ်းအတွက်သာ)
- တစ်ဦးချင်းပုဂ္ဂိုလ်(ပြည်ပနေနိုင်ငံခြားသား)များအနေဖြင့် အထက်ပါသက်သာခွင့်များ မရရှိပါ။ (၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေပုဒ်မ (၂၄))
ကင်းလွတ်ခွင့် ( Exemption )
- နှစ်တစ်နှစ်အတွက် လစာဝင်ငွေ (၄၈) သိန်းထိ ဝင်ငွေခွန် ကင်းလွတ်ပါသည်။ (၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၉(က))
- နှစ်တစ်နှစ်အတွင်း မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်း ရငွေ ကျပ်သိန်း(၅၀၀)ထိ ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန် ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိပါသည်။( ၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၅(ခ))
- အခြေပစ္စည်းမှမြတ်စွန်းငွေရရှိသူအနေဖြင့် နှစ်တစ်နှစ်အတွင်း ရောင်းချသည့်ပစ္စည်းတန်ဖိုး စုစုပေါင်း ကျပ်သိန်း(၁၀၀) မကျော်လျှင် မြတ်စွန်းငွေပေါ်ပေါက်စေကာမူ ဝင်ငွေခွန် ကင်းလွတ် ပါသည်။ ( ၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၈ )
ပြန်အမ်းငွေတောင်းပိုင်ခွင့် ( Refund )
- နှစ်အတွင်းပေးဆောင်ခဲ့သောအခွန်သည် ဥပဒေအရ အမှန်ပေးဆောင်ရမည့် အခွန်ထက် ပိုနေလျှင် အထောက်အထားပြသ၍ ပြန်အမ်းငွေ လျှောက်ထားနိုင်သည်။ (သို့မဟုတ်) ပေးဆောင်ရမည့်အခွန်တွင် ခုနှိမ်ပေးရန် (သို့မဟုတ်) ဝင်ငွေနှစ်အတွင်းပေးသွင်းသည့် ကြိုတင်ခွန်အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးရန် တင်ပြနိုင်သည်။
အယူခံနိုင်ခွင့် ( Appeal )
- မိမိနှင့်သက်ဆိုင်သည့် မည်သည့်အမိန့်ကိုမဆို မကျေနပ်လျှင် သက်ဆိုင်ရာအခွန်ဥပဒေများ နှင့်အညီ အယူခံဝင်ခွင့်ရှိပါသည်။
ဌားရမ်းရငွေ
မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်းမှ ရငွေအပေါ် ကျသင့်ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန်နှင့် ဝင်ငွေခွန်တွက်ချက်ခြင်း
- ဘဏ္ဍာနှစ်တစ်နှစ်အတွင်း မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်းမှ ရငွေ စုစုပေါင်းကျပ်သိန်း ၅၀၀ ကျော်လျှင် ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန် ၅ ရာခိုင်နှုန်း ကျသင့်ပါမည်။( ၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန် အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၄(င) )
- ထို့ပြင်စုစုပေါင်းငှားရမ်းခရငွေအပေါ် ပုဒ်မ ၆ အရ သက်သာခွင့်များနုတ်ပယ်ပြီး ကျန်ငွေအပေါ် (၁၀ရာခိုင်နှုန်း)ဖြင့် သီးခြားဝင်ငွေခွန်ကျသင့်ပါမည်။ (Tax Calculator link တွင် ဝင်ရောက်တွက်ချက် ခန့်မှန်းနိုင်ပါသည်။)
- မြေငှားရမ်းခြင်း၊ အဆောက်အအုံငှားရမ်းခြင်း၊ အခန်းငှားရမ်းခြင်း ငှားရမ်းစာချုပ်တွင်မူ အောက်ပါအတိုင်း တံဆိပ်ခေါင်းခွန်ကပ်နှိပ် ထမ်းဆောင်ရ ပါမည်။( မြန်မာနိုင်ငံတံဆိပ်ခေါင်းအက်ဥပဒေဇယား ၁ အမှတ်စဉ် ၃၅ )
- ငှားရမ်းကာလ ၁ နှစ်ထက်မပိုလျှင် (ငှားရမ်းခရငွေ၏ ၀.၅ ရာခိုင်နှုန်း)
- ငှားရမ်းကာလ ၃ နှစ်ထက်မပိုလျှင် (ပျမ်းမျှငှားရမ်းခရငွေ၏ ၀.၅ ရာခိုင်နှုန်း)
- ငှားရမ်းကာလ ၃ နှစ်ထက်ပိုလျှင် (ပျမ်းမျှငှားရမ်းခရငွေ၏ ၂ ရာခိုင်နှုန်း)
- နှစ်ရှည်ငှားရမ်းခြင်းဖြစ်လျှင် (ပထမ ၁၀ နှစ်အတွက် ပေးရမည့်ငွေ၏ နှစ်စဉ်ပျမ်းမျှ ရငွေအပေါ် ၂ ရာခိုင်နှုန်း)
- အငှားစာချုပ်မှာ ထာဝစဉ်ဖြစ်သည့်သဘောသက်ရောက်လျှင်(ပထမနှစ် ၅၀ အတွက် ပေးရမည့်ငှားရမ်းခငွေ၏ ၅ ပုံတစ်ပုံအပေါ် ၂ ရာခိုင်နှုန်း)
- တံဆိပ်ခေါင်းခွန်ကို ငှားယူသူက ပေးဆောင်ရပါမည်။
အခွန်ကျသင့်ခြင်းနှင့် အခွန်တွက်ချက်ခန့်မှန်းခြင်း ( Taxation & calculation )
လစာဝင်ငွေခွန် တွက်ချက်ခြင်း
- နှစ်တစ်နှစ်အတွင်း လစာဝင်ငွေ ကျပ် ၄၈သိန်း အထက်ရရှိပါက အဆိုပါ စုစုပေါင်းဝင်ငွေမှ ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ အရ သက်သာခွင့်များကိုနုတ်ပယ်ပြီးနောက် ကျန်ငွေအပေါ် အောက်ပါ ဝင်ငွေအလွှာလိုက်နှုန်းထားအတိုင်း ဝင်ငွေခွန်ကျသင့်ပါမည်။ (၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု ၏အခွန်အကောက် ဥပဒေပုဒ်မ၁၉ (ဂ))
| စဉ် | စည်းကြပ်ရန် ဝင်ငွေအလွှာ (ကျပ်) | စည်းကြပ်ရန် ဝင်ငွေနှုန်း | |
|---|---|---|---|
| မှ | ထိ | ||
| (၁) | ၁ | ၂၀၀၀၀၀၀ | ၀ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၂) | ၂၀၀၀၀၀၁ | ၅၀၀၀၀၀၀ | ၅ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၃) | ၅၀၀၀၀၀၁ | ၁၀၀၀၀၀၀၀ | ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၄) | ၁၀၀၀၀၀၁ | ၂၀၀၀၀၀၀၀ | ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၅) | ၂၀၀၀၀၀၁ | ၃၀၀၀၀၀၀၀ | ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၆) | ၃၀၀၀၀၀၁ နှင့်အထက် | ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း | |
(မိမိလစဉ်ကျသင့်မည့် လစာဝင်ငွေခွန်ကို Tax Calculator link တွင် ဝင်ရောက်တွက်ချက် ခန့်မှန်းနိုင်ပါသည်။)
အခြေပြပစ္စည်းမြတ်စွန်းငွေ
အခြေပစ္စည်းမှမြတ်စွန်းငွေရရှိခြင်းအတွက် ဝင်ငွေခွန်ကျသင့်ခြင်း
- အခြေပစ္စည်းများ ရောင်းချခြင်းမှပေါ်ပေါက်သည့် မြတ်စွန်းငွေအပေါ် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ဝင်ငွေခွန် ပေးဆောင်ရမည်။ပြည်ပနေနိုင်ငံခြားသားဖြစ်ပါက ရရှိသည့်ငွေကြေးအမျိုးအစားဖြင့် ပေးဆောင်ရမည်။(၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၇ (ခ))
- (Tax Calculator link တွင် ဝင်ရောက်တွက်ချက် ခန့်မှန်းနိုင်ပါသည်။)
စည်းကြပ်မှုမှလွတ်ကင်းနေသောဝင်ငွေ
စည်းကြပ်မှုမှလွတ်ကင်းနေသည့် ဝင်ငွေတွက်ချက်ခြင်း
- အိမ်ခြံမြေအဆောက်အဦ၊မော်တော်ယာဉ်၊ရေယာဉ်၊အစုရှယ်ယာများ ဝယ်ယူတည်ဆောက်ခြင်းများအတွက်အသုံးပြုသည့် ဝင်ငွေနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဝင်ငွေရလမ်းတင်ပြနိုင်ခြင်း မရှိပါက အောက်ဖော်ပြပါ နှုန်းထားများအတိုင်း ဝင်ငွေခွန်ကျသင့်ပါမည်။(၂၀၂၄ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စု ၏အခွန်အကောက် ဥပဒေပုဒ်မ ၂၅)
| စဉ် | ဝင်ငွေ (ကျပ်) | ဝင်ငွေခွန်ရာခိုင်နှုန်း | |
|---|---|---|---|
| မှ | ထိ | ||
| (၁) | ၁ | ၃၀၀,၀၀၀,၀၀၀ | ၃ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၂) | ၃၀၀,၀၀၀,၀၀၁ | ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၀ | ၅ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၃) | ၆၀၀,၀၀၀,၀၀၁ | ၁,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ | ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၄) | ၁,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၁ | ၃,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ | ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း |
| (၅) | ၃,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၁ နှင့်အထက် | ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း | |
- (Tax Calculator link တွင် ဝင်ရောက်တွက်ချက် ခန့်မှန်းနိုင်ပါသည်။)
- အိမ်ခြံမြေ၊အဆောက်အဦ ဝယ်ယူခြင်းအတွက် သက်ဆိုင်ရာကာလတန်ဖိုးစိစစ်သတ်မှတ်ရေးအဖွဲ့က သတ်မှတ်သည့်တန်ဖိုးအတိုင်း စာချုပ်ချုပ်ဆို၍ သတ်မှတ်တန်ဖိုးအပေါ်တွင် တံဆိပ်ခေါင်းခွန်စုစုပေါင်း၄ရာခိုင်နှုန်းထမ်းဆောင်ရပါမည်။ (ကာလတန်ဖိုးစိစစ်သတ်မှတ်သည့် စံနှုန်းများအား Norms link တွင် ဝင်ရောက် ကြည့်ရှု နိုင်ပါသည်။)