ကုမ္ပဏီမှ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆုံးရှုံးငွေပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါက ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၀ တွင် ဝင်ငွေနှစ်အတွင်းဝင်ငွေရလမ်းတစ်ခုခုမှ ဆုံးရှုံးငွေရှိလျှင် ထိုနှစ်အတွင်းရရှိသည့် ကျန်ဝင်ငွေရလမ်းများမှ ဝင်ငွေတွင် ခုနှိမ်ပေးရမည်။ ကုန်စင်အောင်ခုနှိမ်ခြင်း မပြုနိုင် သောဆုံးရှုံးငွေပေါင်းကို တစ်ဆက်တည်းသုံးနှစ်အထိသယ်ယူခုနှိမ်ခွင့်ပေးရမည်။ သို့ရာ တွင် ဤပုဒ်မသည် အောက်ပါတို့နှင့် မသက်ဆိုင်စေရ-

(က)  အခြေပစ္စည်းမှဆုံးရှုံးငွေ

(ခ)    ပုဂိ္ဂုလ်စုတစ်ခုခုမှအရှုံးဝေစုတို့ဖြစ်ပါသည်။

ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကော်မရှင်၏ ခွင့်ပြုမိန့်ဖြင့် ဝင်ငွေခွန် ကင်းလွတ်ခွင့်ကိုရရှိပါက ခွင့်ပြုကာလအတွင်း ဝင်ငွေခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ရရှိမည် ဖြစ်ပြီး၊ ပုဂ္ဂိုလ်စုဝင်ငွေခွန်ကြေညာလွှာတင်သွင်းချိန်တွင် ကြေညာလွှာ၏ အပိုင်း (ဃ) အမှတ်စဉ် (၄) တွင် ဖော်ပြပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကော်မရှင်၏ ကင်းလွတ်ခွင့် ခွင့်ပြုမိန့်ကို သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးသို့ ပူးတွဲတင်ပြရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ခွင့်ပြုကာလ ကုန်ဆုံးပြီးသည့်ကာလမှစ၍ ပေးဆောင်ရမည့်ဝင်ငွေခွန်ကို နှစ်စဉ်ပြဋ္ဌာန်းလျက်ရှိသည့် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေပါ နှုန်းထားများအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက် ရမည်ဖြစ်ပါသည်။

ကုမ္ပဏီမှ လစာထုတ်ပေးရန်တာဝန်ရှိသူသည် တစ်နှစ် အတွက် ကျသင့်သည့်လစာ ဝင်ငွေခွန်ကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်၍ လစာထုတ်ပေးသည့်အချိန်တွင် အတတ်နိုင်ဆုံး အညီအမျှအရစ်များဖြင့်နုတ်ယူပြီး ဝင်ငွေခွန်စည်းမျဉ်း ၁၄(ခ) အရ ထိုသို့နုတ်ယူ ထားသည့် နေ့မှ (၁၅) ရက်အတွင်း သက်ဆိုင်ရာမြို့နယ်အခွန်ဦးစီးဌာနမှူး သို့မဟုတ် အလယ်အလတ်အခွန်ထမ်းများဆိုင်ရာအခွန်ရုံး သို့မဟုတ် အခွန်ထမ်းကြီးများဆိုင်ရာ အခွန်ရုံး၏ ဘဏ်စာရင်းသို့ ပေးသွင်းရမည်။ လစာဝင်ငွေနှစ်ချုပ်ကြေညာလွှာကို သက်ဆိုင်ရာဘဏ္ဍာနှစ်ကုန်ဆုံးပြီး သုံးလအတွင်း တင်သွင်းရပါမည်။

ကုမ္ပဏီမှ ဝန်ထမ်းများ၏ လစာဝင်ငွေခွန်အား လစဉ်ပေးဆောင်ပြီးနောက် လစာ ဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာအထောက်အထားလက်မှတ် Paye Certificate ပတခ(ဝင)-၁၅(က) တွင် အချက်အလက်များပြည့်စုံစွာရေးသွင်းပြီး လစာဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းခံရသူများသို့ နှစ်စဉ်ထုတ်ပေး၍ မူရင်းခွဲအားမှတ်တမ်းထားရှိရမည်။ အဆိုပါပုံစံ၏ စာမျက်နှာ (၂) အား ကျောကပ်၍ စာရွက် တစ်ရွက်တည်း ထုတ်ပေး ရမည်။ လစာဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းခံရသူများသို့ အထောက်အထား လက်မှတ် Paye Certificate ထုတ်ပေးရာတွင် အဆိုပါ ဝန်ထမ်းအတွက် ပထမဆုံး လစာနုတ်ယူပေးသွင်းသည့်လမှစ၍ ရေးသွင်းရမည်ဖြစ်ပြီးဝန်ထမ်းက မိမိရုံးတွင် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိပါက လစာနောက်ဆုံးနုတ်ယူပေးသွင်းသည့်လအထိသာ ရေးသွင်းပေးရမည်။ မိမိရုံးတွင်လုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိသည့်လများအား ကန့်လန့်ဖြတ်မျဉ်း ရေးဆွဲ၍ ပယ်ဖျက်ပေးရမည်။ မိမိကုမ္ပဏီမှဝန်ထမ်းပြောင်းရွှေ့သွားပါက ဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာ Paye Certificate ပတခ(ဝင)-၁၅(က) မူရင်းခွဲကို ဝန်ထမ်းသို့ထုတ်ပေးရမည်။ ဝန်ထမ်းမှ နောက်အလုပ်ရသည့်အခါ မူရင်းခွဲကို နောက်အလုပ်ရှင်အသစ်ထံသို့ ပေးရမည်။ အလုပ်ရှင်အသစ်သည် အဆိုပါမူရင်းခွဲပါ လစာဝင်ငွေပမာဏနှင့် မိမိရုံးမှ ထုတ်ပေးမည့်လစာဝင်ငွေပမာဏကို ဘဏ္ဍာနှစ် တစ်နှစ်စာအတွက် လစာဝင်ငွေခွန်တွက်ချက်ရာတွင် ထည့်သွင်းတွက်ချက်ရမည်။ အခြေပစ္စည်းဝယ်ယူခြင်း၊ တည်ဆောက်ခြင်း၊ အခြားတစ်နည်းနည်းဖြင့် ရယူ ဆောင်ရွက်သည့်အခါ ဝင်ငွေရလမ်းတင်ပြရာတွင် ယခင်က အသုံးပြုခဲ့သည့် အခွန် ပေးဆောင်မှုမှတ်တမ်းစာအုပ်ကဲ့သို့ လစာဝင်ငွေခွန်ပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာ အထောက် အထားလက်မှတ် Paye Certificate ပတခ(ဝင)-၁၅(က) ကို လည်းတင်ပြနိုင်ပါသည်။ ပတခ(ဝင)-၁၅(က) ပုံစံအား IRD ၏ website ဖြစ်သော www.ird.gov.mm ၏ Home Page >> Media >> form for SAS Tax office >> ဝင်ငွေကြေညာလွှာ ခေါင်းစဉ်များအောက်ရှိပုံစံများတွင်လည်း Download ရယူနိုင်ပါသည်။

ကုမ္ပဏီမှ နိုင်ငံခြားသားတစ်ဦး၏ ပြည်တွင်း၌လစာဝင်ငွေခွန်ရရှိမှုအပေါ် လစာဝင်ငွေခွန် ပေးဆောင်ရန်ကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၃၊ ပုဒ်မခွဲ (ဋ)၊ ပုဒ်မခွဲငယ် (၁) အရ တစ်ဦးချင်းပုဂိ္ဂုလ်ဖြစ်ပါက ဝင်ငွေနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ ရက်ပေါင်း တစ်ရာ ရှစ်ဆယ့်သုံးရက်ထက်မနည်း နေထိုင်သော နိုင်ငံခြားသားဖြစ်ပါက ပြည်တွင်းနေ နိုင်ငံခြားသားအနေဖြင့် လစာဝင်ငွေခွန်ကို တွက်ချက်ရမည်။ အကယ်၍ ဝင်ငွေနှစ် အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ရက်ပေါင်း တစ်ရာရှစ်ဆယ့်သုံးရက်မကျော်ပဲ နေထိုင်ပါက ပြည်ပနေနိုင်ငံခြားသားအနေဖြင့် လစာဝင်ငွေခွန်ကို တွက်ချက်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၉၊ ပုဒ်မခွဲ (က) အရ လစာမှ နှစ်တစ်နှစ်အတွင်း ၄၈ သိန်းအထိ ရရှိသူဖြစ်လျှင် လစာဝင်ငွေပေးဆောင်ရန် မလိုပါ။ ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၉၊ ပုဒ်မခွဲ (ခ) အရ တစ်နှစ်လစာဝင်ငွေကျပ် ၄၈ သိန်း ထက်ကျော်လွန်ပါက စုစုပေါင်းဝင်ငွေမှ ဝင်ငွေခွန် ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ နှင့် ၆-က တို့အရ သက်သာခွင့်များနုတ်ပယ်ပြီး ကျန်ရှိသောဝင်ငွေအား ဝင်ငွေခွန်စည်းကြပ်ရန် ဝင်ငွေအလွှာလိုက် နှုန်းထားများအတိုင်းတွက်ချက် ပေးဆောင် ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ပြည်တွင်းနေနိုင်ငံသားနှင့် ပြည်တွင်းနေနိုင်ငံခြားသားဖြစ်လျှင် ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ နှင့် ၆-က တို့အရ သက်သာခွင့်များနုတ်ပယ်ခွင့်ပြုပေး၍ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပေဒ ပုဒ်မ ၁၉၊ ပုဒ်မခွဲ (ဂ) ၏ ဇယားပါ ဝင်ငွေခွန်နှုန်းထားများအတိုင်း လစာဝင်ငွေခွန်ကို တွက်ချက်ရပါမည်။ ပြည်ပနေ နိုင်ငံခြားသားဖြစ်ပါက သက်သာခွင့်များနုတ်ပယ်ခွင့်ပြုမည်မဟုတ်ဘဲ ဇယားပါ ဝင်ငွေခွန် နှုန်းထားများအတိုင်း လစာဝင်ငွေခွန်ကျသင့်မည်ဖြစ်ပြီး ယင်းကို ရရှိသည့် ငွေကြေးအမျိုးအစားဖြင့် ပေးဆောင်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ကုမ္ပဏီ၏ ဝန်ထမ်းအား လစာဝင်ငွေခွန်ပေးဆောင်ရန် တွက်ချက်မှုတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံအား သက်သာခွင့်ပြုငွေနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၊ ပုဒ်မခွဲ (ဂ)၊ ပုဒ်မခွဲငယ် (၂) ၏ စဉ် (ဂဂ) တွင် “အခွန်ထမ်းနှင့် အိမ်ထောင်ဖက်၏ အသက်အာမခံ အတွက် ပေးရသောပရီမီယံ” ဟုဖော်ပြထားပါသဖြင့် ထိုဥပဒေအရ အသက်အာမခံအတွက် ဟုသာပါရှိသဖြင့် ကျန်းမာရေးအာမခံအားသက်သာခွင့်ပြုငွေအဖြစ်နုတ်ယူခွင့်မရှိပါ။

ကုမ္ပဏီမှဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် ၁ နှစ်ပြည့်သည်အထိ အလုပ်မလုပ်ဘဲ ၁၀ လသာ အလုပ် လုပ်၍ ကုမ္ပဏီမှ အလုပ်ထွက်သွားခြင်းကိစ္စနှင့် စပ်လျဉ်း၍ လစာဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူ ပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာအထောက်အထားလက်မှတ်ပုံစံဖြစ်သော ပတခ(ဝင)-၁၅(က) အား ဝန်ထမ်းမှ တစ်ကယ်ပေးသွင်းခဲ့သော သက်ဆိုင်ရာလအထိ ဖြည့်သွင်း ပြီးကျန်ရှိသည့် ကာလကို ကန့်လန့်ဖြတ်မျဉ်းဆွဲ၍ ဝန်ထမ်းသို့ထုတ်ပေးရမည်ဖြစ်ပြီး၊ မူရင်းခွဲကို ကုမ္ပဏီတွင် သိမ်းဆည်းထားရမည်ဖြစ်ပါသည်။

လစာဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာအထောက်အထားလက်မှတ် ဖြစ်သော ပတခ(ဝင)-၁၅(က) တွင်ပါရှိသော လစာဝင်ငွေခွန် နုတ်ယူပေးသွင်းသူနေရာတွင် BOD အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သို့မဟုတ် မန်နေဂျာ သို့မဟုတ် အထွေထွေမန်နေဂျာ က လက်မှတ် ရေးထိုးရန် ဖြစ်ပါသည်။

ကုမ္ပဏီမှ ပြည်တွင်းသို့ အလုပ်လာရောက်လုပ်ကိုင်သော နိုင်ငံခြားသား၏ လစာ ဝင်ငွေခွန်မှာ ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၃ ပုဒ်မခွဲ (ဋ) ပုဒ်မခွဲငယ် (၁) အရ တစ်ဦးချင်း ပုဂိ္ဂုလ်သည် ဝင်ငွေနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ရက်ပေါင်း ၁၈၃ ရက်ထက်မနည်း နေထိုင်သောနိုင်ငံခြားသားဖြစ်ပါက ပြည်တွင်းနေနိုင်ငံသားများ၏ လစာဝင်ငွေခွန် တွက်ချက်သည့် နည်းတူအခြေခံသက်သာခွင့် ၂၀% ကိုလည်းသက်သာခွင့်ပြုငွေ အဖြစ် ခံစားခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ပါသည်။ ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၃ ပုဒ်မခွဲ (ဌ) အရ ပြည်ပနေနိုင်ငံခြားသား ဖြစ်ပါက ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက် ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၄ တွင် ဝင်ငွေခွန်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ နှင့် ၆-က တို့အရ သက်သာခွင့်များ နုတ်ပယ်ခြင်းမပြုဘဲ ယင်း၏စုစုပေါင်း ဝင်ငွေအပေါ် လစာခေါင်းစဉ်မှဝင်ငွေဖြစ်ပါက ဝင်ငွေခွန်ဥပ‌ဒေ ပုဒ်မ ၁၉၊ ပုဒ်မခွဲ (ဂ) ပါ အခွန်နှုန်းများအတိုင်း ဝင်ငွေခွန်စည်းကြပ် ရမည်ဖြစ်ပါသည်။

ပြည်တွင်းနေနိုင်ငံခြားသား၏ လစာဝင်ငွေခွန်နုတ်ယူပေးသွင်းခြင်းဆိုင်ရာ အထောက် အထားလက်မှတ် ပတခ(ဝင)-၁၅(က) ပုံစံကို သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများသို့ တင်ပြသည့်အခါ မှန်ကန်ကြောင်းထောက်ခံချက်ကို အလုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီမှတစ်ဆင့် လစာဝင်ငွေခွန် ပေးသွင်းသည့် သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးသို့ လျှောက်ထားရပါမည်။ ယင်းသို့လျှောက်ထား ရာတွင် သက်ဆိုင်ရာကုမ္ပဏီ/ အဖွဲ့အစည်း/ ရုံးဌာနမှ လစာဝင်ငွေခွန်နုတ်ယူပေးသွင်း ခြင်းဆိုင်ရာအထောက်အထားလက်မှတ်ပုံစံ ပတခ(ဝင)-၁၅(က) နှင့် လစာနှစ်ချုပ်စာရင်း ပတခ(ဝင)-၀၃-၀၇(က)၊ ပတခ(e-payment)-၁ သို့မဟုတ် ပတခ(e-payment)-၂ မိတ္တူများ ပူးတွဲလျက် သက်ဆိုင်ရာအခွန်ရုံးသို့ တင်ပြရပါမည်။